Ken je dat gevoel dat er altijd íets ontbreekt in jezelf? Misschien zie je anderen die moeiteloos presteren, alles weten te combineren en altijd stralen op sociale media. Ondertussen sluipt er bij jou een knoop in je buik, omdat je gelooft dat je nooit zo goed kunt zijn als zij. Het is die stem die fluistert: “Ik ben niet goed genoeg.” Die stem noemen we ook wel een minderwaardigheidsgevoel. Het kan zo alledaags zijn als jezelf in de spiegel bekritiseren (wat doet mijn haar gek?) tot grootse twijfels (“Wie ben ik eigenlijk om deze baan te willen?”).
In dit artikel gaan we uitgebreid in op wat een minderwaardigheidsgevoel is, hoe het ontstaat en vooral hoe je het kunt aanpakken. We nemen je stap voor stap mee en proberen zo dicht mogelijk bij jouw beleving te komen—dus soms wat persoonlijk, soms wat filosofisch, maar hopelijk vooral herkenbaar.
Een minderwaardigheidsgevoel is niet zomaar even onzeker zijn. Het is een diepgeworteld idee dat er iets fundamenteels ontbreekt in jou. Alsof anderen een soort magische ‘X-factor’ hebben en jij die nooit zult vinden. Dat kan zich op allerlei manieren uiten: niet durven spreken in vergaderingen, zelfs als je iets zinnigs te melden hebt. Altijd perfect willen zijn, om maar geen kritiek te krijgen. Of jezelf onzichtbaar maken, zodat je in elk geval niet wordt afgewezen.
Is dat alles dan alleen maar onzekerheid? Nee, het gaat een laagje dieper. Een minderwaardigheidsgevoel kan zo’n vertrouwde metgezel worden dat het je hele leven doordringt. Je plaatst jezelf constant in de rol van “minder dan,” ook als daar weinig rationele aanleiding voor is. Misschien verbaas je je weleens over de successen die je al hebt behaald—je diploma’s, je vriendschappen, de mooie momenten—maar zodra iemand je prijst, denk je stiekem: “Zodra ze écht zien hoe ik ben, val ik door de mand.”
Zelfkritiek, vergelijken en perfectionisme: ze kunnen zo’n vaste routine worden dat je er nauwelijks nog bij stilstaat. Je hersenen spelen namelijk een soort herhalend bandje af, vol met zinnen als “Ik doe het toch weer verkeerd” of “Ik ben gewoon niet zo interessant.” Dat is niet alleen mentaal vermoeiend, maar ook emotioneel slopend.
Voor je het weet, sta je elke ochtend op met de overtuiging dat jij een stap achterloopt, en eindig je de dag met het gevoel dat je niet voldoende hebt gedaan. En als iemand dan op Instagram zijn promotie of fantastische weekend deelt, hakt dat er bij jou extra hard in.
Vervelend is dat je dit negatieve zelfbeeld steeds blijft herbevestigen. Als er iets niet lukt, schiet direct die gedachte binnen: “Zie je wel, ik kan ook niks.” Dat is pijnlijk, en het maakt je wereld langzaam kleiner.
We kunnen eindeloos wijzen naar social media—en eerlijk is eerlijk, Instagram en TikTok zijn vaak behoorlijk misleidend. Mensen plaatsen hun highlights, terwijl de rest van het leven (de chaos, onzekerheid, prangende deadlines, huilbuien) onzichtbaar blijft. Jij vergelijkt dus jouw rommelige realiteit met iemands zorgvuldig gefilterde momentopname. Dan ben je vrijwel altijd de ‘minder gelukkige’ of ‘minder succesvolle’ van de twee.
Maar als we dieper graven, komen we ook uit bij jeugd en opvoeding. Misschien ben je opgegroeid met kritische of afstandelijke ouders, die het nooit leken te zeggen als je iets goed deed. Of ben je gepest, waardoor je onbewust bent gaan geloven dat je nooit geaccepteerd wordt. Zelfs een té beschermende opvoeding kan ertoe leiden dat je later twijfelt of je op eigen benen kunt staan.
En dan is er nog een existentialistisch tintje: hoe we als kind de wereld ervaren. De babyfase is een periode van één zijn met alles, zonder het besef dat er een ‘ik’ en een ‘jij’ is. Naarmate je opgroeit, ontwikkelt zich dat ik-gevoel. Heerlijk dat we zelfstandig leren denken, maar het brengt ook het gevoel van afgescheidenheid mee. We missen de naadloze verbondenheid van toen en voelen onbewust dat we niet meer ‘heel’ zijn. Dat gemis? Dat kan zich vertalen in “ik schiet tekort.”
Het lastige is dat een minderwaardigheidsgevoel vaak een selffulfilling prophecy wordt. Denk maar aan een sollicitatie: je voelt je niet goed genoeg en solliciteert daarom niet op die uitdagende functie. Je kansen op groei worden daardoor beperkt, en zo verzamel je steeds meer ‘bewijs’ dat je weinig kunt. Of je probeert zó wanhopig goed te presteren (lees: perfectionisme) dat je jezelf al in de stress werkt voordat je überhaupt bent begonnen. Gaat er dan iets mis, dan voelt het als een compleet falen.
Hierdoor houd je jezelf gevangen in dat nare script: “Ik kan het niet… en elke mislukking bewijst dat weer.” Gevolg: je durft nog minder en trekt je verder terug. Een spiraal die steeds moeilijker te doorbreken lijkt.
Dit negatieve zelfbeeld kan zich uitbreiden tot allerlei gebieden van je leven.
Na verloop van tijd is de last zo groot dat zelfs een compliment niet echt binnenkomt. Je hebt immers al honderd keer tegen jezelf gezegd dat je ‘minder bent.’
Doe de test en maak de balans op.
Gelukkig is een minderwaardigheidsgevoel niet iets dat je moet beschouwen als eeuwige bagage. In mijn praktijk Unhooked zie ik dagelijks hoe mensen met sprongen vooruitgaan, soms sneller dan ze zelf voor mogelijk hielden. Maar je moet wel bereid zijn om je eigen patronen onder de loep te nemen en er anders mee om te gaan.
1. Trek jezelf uit je comfortzone: moedig zijn, ook al voel je angst
Stel, je bent bang om te spreken in een groep, omdat je denkt dat anderen je dom zullen vinden. De verleiding is dan groot om keer op keer zwijgend op de achtergrond te blijven. Daardoor blijf je ‘veilig’… maar je verzamelt nagenoeg geen positieve ervaringen. Je zult dus niet gauw leren dat je misschien juist wél waardevolle ideeën hebt.
Moed is niet de afwezigheid van angst; het is iets doen óndanks angst. Denk aan iemand met hoogtevrees die tóch de top van een klimhal bereikt—de angst is er gewoon, maar hij of zij laat zich er niet door weerhouden. Zo geldt het ook voor minderwaardigheidsgevoel. De vraag die je jezelf kunt stellen is: “Wil ik mijn leven laten bepalen door die voortdurende vrees, of wil ik mijn hart volgen?”
Mini-stappen helpen:
Elk succesje—hoe minuscuul ook—doet iets met je zelfbeeld. Niet omdat je direct ‘de beste’ moet zijn, maar omdat je actie onderneemt en dat voelt bevrijdend.
2. Laat resultaatdenken los: focus op het proces
Heb je weleens gemerkt dat mensen met een minderwaardigheidsgevoel vaak erg perfectionistisch zijn? Het móet gewoon goed, zodat er niets valt aan te merken. Daaronder schuilt de gedachte: “Als ik geen fout maak, dan val ik niet door de mand.”
Maar het ironische is dat zo’n torenhoge lat je juist klemzet. Je kunt immers nooit 100% perfect zijn, dus elke kleine imperfectie voelt als een bevestiging van je onwaardigheid. Daar komt de stress van deadlines en je innerlijke criticus nog bovenop, wat de kans op fouten vergroot. Het resultaat: je blijft hangen in het idee dat je niet voldoet.
Een andere benadering is om de nadruk te leggen op wat je doet en leert in het moment, in plaats van het eindresultaat. Ja, het is prima om ambities te hebben—zeker als millennial of GenZ’er wil je vaak je talenten benutten. Maar probeer je verwachtingen bij te stellen: gaat het om dat ene perfecte verslag, of gaat het om je groei terwijl je ermee bezig bent?
Als je leert plezier te halen uit de actie zelf (creatief bezig zijn, samenwerken, nieuwe dingen uitproberen), voel je je minder afhankelijk van hoe goed het eindproduct scoort op de beoordelingsschaal. Het interessante is dat resultaten vaak vanzelf verbeteren als je de druk wat loslaat, omdat je dan met meer ontspanning en openheid werkt.
3. Onderzoek wie je werkelijk bent: de nonduale kijk
Dit is misschien de diepste én meest bevrijdende laag. Volgens de nonduale filosofie, ook bekend als het directe pad, is het idee dat we afgescheiden wezens zijn in essentie een vergissing van de geest. We ervaren onszelf als ‘ik’ tegenover ‘de wereld’, maar in de kern ben je bewustzijn zelf—en dat bewustzijn is al heel.
Klinkt misschien wat zweverig, maar hier schuilt een grote wijsheid in. We voelen dat er iets ontbreekt, maar als je via self-inquiry (zelfonderzoek) gaat kijken naar wat je nou werkelijk bént, ontdek je iets bijzonders. Wanneer je al je gedachten, emoties en lichamelijke sensaties observeert, besef je dat je meer bent dan die optelsom. De vraag “Wie ben ik eigenlijk?” leidt je naar de stilte en helderheid die al aanwezig is, voorbij alle stormen in je hoofd.
Sat-Chit-Ananda (in het Sanskriet) verwijst naar de aard van dat bewustzijn:
Hoe helpt dat bij een minderwaardigheidsgevoel?
Zodra je inziet dat wat je bent niet kan worden aangetast door mislukkingen of afwijzing, wordt de grond weggehaald onder het idee “ik ben niet genoeg.” Het gaat er niet om dat je gedachten simpelweg wegpoetst, maar dat je tot de bron gaat: je bent al compleet, al ben je vergeten dat dat zo is.
Dan merk je dat je menselijke ‘ik’ gewoon kan falen en tekortkomen op bepaalde terreinen (wie doet dat niet?), maar dat je fundamentele waarde niet op het spel staat. Dat inzicht kan heel bevrijdend zijn. Hier meer over weten? Lees dan ook het artikel over Nondualisme.
Het kan best voelen alsof je de enige bent die zich minderwaardig voelt, terwijl de realiteit is dat bijna iedereen zo’n stemmetje kent. Zeker bij millennials en GenZ’ers—er wordt van alles verwacht: carrière maken, een bruisend sociaal leven hebben, je passie volgen, altijd “lekker in je vel” zitten… Dat kan een onhoudbare cocktail worden, waardoor je denkt dat jij de enige bent die struikelt.
Bovendien is er een cultuur waarin we succesverhalen delen (online en offline) en minder over onze falende kant. Kom je thuis na een rotdag, dan scroll je even op je telefoon en wordt je scherm gevuld met mensen die allemaal lijken te slagen. Het is haast een collectieve illusie: we zien alleen de hoogtepunten van andermans leven en vergelijken die met onze eigen backstage-ervaringen.
Toch zie je gelukkig een lichte verschuiving in openheid. Podcasts waarin mensen praten over hun burn-out, mislukte start-ups, of hun depressieve periodes. Tv-programma’s waarin BN’ers eerlijk zijn over hun mentale worstelingen. Deze trend kan je helpen beseffen dat je niet de enige bent die worstelt met minderwaardigheid.
Als je een hardnekkig minderwaardigheidsgevoel te lang laat sudderen, kan het je leven steeds verder inkapselen. Misschien zet je grote stappen op je werk, maar word je in je vrije tijd steeds somberder. Of je bouwt een muur om je heen in relaties, bang om verlaten te worden zodra je partner je echte ‘ik’ te zien krijgt.
Laat het dus niet op zijn beloop. Ook als je je klachten nog ‘licht’ vindt, is het zinvol om je bewust te worden van deze patronen. Vaak gaan ze niet vanzelf weg, maar worden ze juist sterker als je ze negeert.
Wil je alvast wat kleine dingen doen, zelfs vóór je eventueel professionele hulp zoekt? Kijk dan eens naar de volgende punten. Niet alles zal direct bij je passen, maar experimenteer en voel wat werkt.
Bij Unhooked richten we ons op verschillende invalshoeken, omdat één methode zelden voor iedereen werkt. Soms is het belangrijk om eerst iemands jeugdervaringen te verwerken, een andere keer gaat het meer om praktische oefeningen om je perfectionisme te leren relativeren. En voor wie dat aandurft, kan zelfonderzoek (zoals in de nonduale traditie) een gamechanger zijn.
We combineren psychologische inzichten met een frisse, praktische aanpak. Denk aan sessies waarin we je concreet uitdagen om kleine (maar spannende) stappen te nemen—juist dáár waar je je minderwaardig voelt. Tegelijkertijd kijken we naar die diepe wortel: het misverstand dat jij als individu nooit genoeg bent, terwijl je in essentie onbeschadigd bewustzijn bent.
Het is een proces dat best confronterend kan zijn, maar ook heel bevrijdend. Want als je eenmaal doorhebt dat de overtuiging “ik ben minder waard” niet klopt, kun je steeds makkelijker loskomen uit die negatieve spiraal.
Misschien ben je geneigd te denken: “Zo’n minderwaardigheidsgevoel is eenmaal wie ik ben, ik kom er nooit vanaf.” Dat is een begrijpelijke gedachte, maar niet per se waar. Het is een patroon, en patronen zijn veranderlijk. Ze zijn ontstaan in de loop van je leven, en ze kunnen ook weer vervagen als je ze anders gaat benaderen.
Denk aan een pad in het bos: omdat mensen er continu overheen lopen, wordt het uitgesleten. Wil je een nieuw pad creëren, dan zul je een tijdje over de verse bosgrond moeten lopen. In het begin is dat ongemakkelijk, maar na verloop van tijd ontstaat er een nieuwe route. Zo werkt het ook met gedachten en overtuigingen in je hoofd.
Neem de tijd, wees mild voor jezelf, maar wees ook bereid om actie te ondernemen. Door de confrontatie aan te gaan met je angsten, met het idee dat je tekortschiet, kun je langzaam maar zeker een nieuwe route aanleggen.
Laten we eerlijk zijn: het kan een enorme opluchting zijn om te horen dat je niet de enige bent die worstelt met de gedachte “ik ben niet goed genoeg.” Sterker nog, het is bijna universeel. We leven in een maatschappij vol meetlatten—over carrière, uiterlijk, prestaties—en we vergelijken ons suf. Dat maakt het beeld van ‘de perfecte ander’ zo krachtig en ondermijnt ondertussen je eigenwaarde.
Maar je hoeft niet op die trein te blijven zitten. Er bestaan veel manieren om hiernaar te kijken en iets mee te doen. Misschien voel je je aangetrokken tot het idee om simpelweg kleine stappen te zetten in het dagelijks leven, je comfortzone op te rekken en gaandeweg positieve ervaringen te verzamelen. Of je wilt eerder het gesprek aangaan met een therapeut of coach, om te onderzoeken hoe je jeugd je heeft gevormd.
En als je echt naar de kern wilt gaan, kan nonduaal zelfonderzoek je laten inzien dat je wezenlijke natuur niet eens ‘aangetast’ kan worden door negatieve gedachten. Zo kun je herkennen dat achter al die twijfels en krampachtige pogingen om goed genoeg te zijn, een diepe stilte en volledigheid schuilt.
Welke route je ook neemt, onthoud dat jouw gevoel van minderwaardigheid niet de waarheid is—het is een ervaring, een gedachtepatroon, een illusie die doorbroken kan worden. Ook al voelt het misschien al jaren als de bittere realiteit, er is echt een leven mogelijk waarin dat “ik schiet tekort” niet voortdurend op de voorgrond staat.
Bij Unhooked geloven we dat ieder mens de capaciteit heeft om te veranderen en te groeien, juist door die oorzaken van minderwaardigheid in de ogen te kijken. We combineren praktische, nuchtere methoden (denk aan het stap-voor-stap oprekken van je comfortzone) met die diepere, filosofische insteek—want soms helpt het om niet alleen de symptomen aan te pakken, maar ook de bron te zien: het hardnekkige idee dat jij ooit ‘niet genoeg’ was.
Heb je vragen, wil je weten hoe mijn aanpak in elkaar steekt of gewoon even sparren over jouw situatie? Stuur me gerust een bericht. Je kunt ook andere artikelen lezen op de site om te ontdekken wat de Unhooked werkwijze inhoud.
Meld je aan voor een vrijblijvende kennismaking met een GZ-psycholoog.
© 2025 Unhooked All Rights Reserved
Unhooked
Goeman Borgesiuslaan 77
3515 ET Utrecht
be.unhooked@gmail.com
0618242420
KVK 92353118
BIG 69933821925
