Inhoud
Heb je weleens het gevoel dat je leven op pauze staat, terwijl de rest van de wereld doordraait? Dat je wakker wordt met een onbestemde zwaarte in je borst en dat simpelweg tandenpoetsen al een hele opgave lijkt? Mensen die worstelen met depressie zullen dit waarschijnlijk herkennen. Toch blijft de vraag vaak hangen: “Hoe ben ik hier beland en waarom kom ik er niet uit?”
In mijn psychologiepraktijk Unhooked hoor ik geregeld: “Ik heb behoefte aan duidelijkheid over de oorzaak van mijn depressie. Dan kan ik het oplossen, toch?” Hoewel het heel begrijpelijk is om op zoek te gaan naar een aanwijsbare reden, is de werkelijkheid vaak complexer. Depressie ontstaat meestal door een mix van factoren én wordt in stand gehouden door bepaalde patronen en gewoontes. Precies daarom gaan we kijken naar de lichamelijke, mentale en sociale dimensies, plus de gewoontes die je – onbewust – in een negatieve spiraal gevangen kunnen houden
Als we spreken over lichamelijke oorzaken van depressie, denkt men vaak aan genen of een ‘chemische disbalans’. Toch zitten de meeste mensen niet te wachten op ingewikkelde details over neurobiologie. Het is juist verhelderend om te kijken hoe je dagelijkse gewoontes en leefstijl een rol kunnen spelen.
Veel van mijn cliënten zijn twintigers en dertigers die fulltime achter een bureau zitten. Misschien herken je het: je neemt je voor om na je werk te sporten, maar je bent doodmoe en belandt uiteindelijk met een zak chips op de bank. Terwijl regelmatige beweging, hoe klein ook, juist kan helpen bij het reguleren van sombere gevoelens. Door te bewegen produceert je lichaam allerlei stofjes (zoals endorfine) die een positief effect hebben op je stemming. Te weinig beweging betekent dus dat je dat natuurlijke ‘resetknopje’ minder vaak indrukt.
Nog zo’n valkuil: het onderschatten van het belang van slaap. Slaap is dé periode waarin je lichaam en brein herstellen. Maar als je ’s avonds in bed ligt te piekeren of als je routine verstoord raakt (door bijvoorbeeld onregelmatige werktijden), dan kom je al gauw in de knoop. Je wordt moe wakker, hebt weinig energie voor dagelijkse taken en voelt je prikkelbaar. Dat kan je sombere stemming versterken – waardoor je ’s avonds weer wakker ligt. Zo ontstaat een vicieuze cirkel.
Het is verleidelijk om te zeggen: “Ik ben moe en lusteloos, dus ik blijf wel zitten.” Je lichaam voelt zwaar, dus je stelt je wandelingetje uit. Je voedingspatroon verslechtert misschien, omdat koken te veel gedoe is. Dit alles vergroot de kans dat je je futloos blijft voelen. Dat is wat we noemen instandhouders: gedrag dat ervoor zorgt dat de depressie niet zomaar verdwijnt. De oplossing is niet altijd groots en meeslepend; juist kleine stappen, zoals een vijf- of tienminutenwandeling, kunnen het verschil maken.
Naast je lichaam is je mentale landschap natuurlijk ook cruciaal. Waarom denkt de één “Oké, wat een rotdag, maar morgen probeer ik het opnieuw,” terwijl de ander zich volledig door negatieve gedachten laat meeslepen?
Heb je weleens gemerkt dat je bij de minste tegenslag meteen denkt: “Ik kan ook nooit iets goed doen”? Of dat je vindt dat alles perfect moet zijn, en dat het anders mislukt is? Zo’n zwart-witvisie is een sterke brandstof voor depressie. Je vergroot elk foutje tot astronomische proporties en je successes ‘vergeet’ je snel. Het gevolg? Je gelooft al snel dat jij de persoon bent die nooit iets voor elkaar krijgt. Dat gevoel kan je zelfbeeld behoorlijk ondermijnen.
Soms liggen er onverwerkte emoties of herinneringen aan de basis van je somberheid. Dat kan een gebroken relatie zijn, een onveilige jeugd of een dierbaar persoon die je hebt verloren. Deze ervaringen kunnen, als ze niet goed verwerkt zijn, lang doorsluimeren. Vervolgens kan een nieuwe stressvolle situatie, zelfs iets kleins als een conflictje op je werk, al genoeg zijn om oude wonden te doen opengaan.
Oké, stel je voor dat je last hebt van perfectionisme. Je bent bang om te falen, dus je vermijdt situaties die uitdagend zijn. Op korte termijn lucht dat misschien op, maar op langere termijn blijf je hangen in een patroon van niet-durven. Je zelfvertrouwen groeit niet, en elke mogelijke tegenslag voelt als een megabedreiging. Daarnaast is er nog het eeuwige gepieker: in plaats van je zorgen constructief aan te pakken, draai je als een hamster in een tredmolen. Je blijft malen, maar komt nergens uit. Dit zijn patronen die de depressie voeden en voorkomen dat je écht in beweging komt.
In mijn praktijk hoor ik vaak de vraag: “Hoe kan het dat ik niet verbeter, terwijl ik al weet waar mijn klachten vandaan komen?” Juist omdat kennis over de oorzaak niet automatisch betekent dat je je gedrag en je gedachten kunt aanpassen. Het is belangrijk om die negatieve patronen daadwerkelijk stap voor stap te doorbreken.
We leven niet in isolatie. Of je nu in een druk huishouden zit of in je eentje op een studentenkamer, de manier waarop je in contact staat met anderen is van groot belang voor je gemoedstoestand.
Stel, je vertelt aan je familie of vrienden dat je je down voelt en ze reageren met “Ah, het zal wel meevallen, iedereen heeft weleens een mindere periode.” Dan kun je je vreselijk onbegrepen voelen. Als niemand echt luistert of je serieus neemt, kan een depressie zich dieper wortelen. Daar komt bij dat sommige mensen überhaupt weinig tot geen sociaal netwerk hebben, waardoor eenzaamheid om de hoek kijkt. Dat is een gigantische risicofactor voor somberheid.
Misschien voel je dat iedereen om je heen doorstroomt in hun carrière, mooie reizen maakt en geniet van hun weekendjes weg. Je scrolt door social media en ziet alleen maar lachende gezichten en succesverhalen. Dat kan flink knagen, zeker als je zelf in de knoop zit. Je kunt het gevoel krijgen dat je het nooit goed genoeg doet en dat je teleurstelt. Die druk om ‘mee te komen’ – sociaal, financieel, uiterlijk – is niet zelden een trigger voor depressieve gevoelens.
In de sociale sfeer zijn er vaak twee extreem verschillende reacties. De ene groep mensen blijft maar doorgaan met afspraken en verplichtingen, bang om af te haken. Want stel je voor dat je “zwak” overkomt? Tegelijkertijd raken ze steeds verder opgebrand, waardoor de depressie blijft sudderen. De andere groep trekt zich juist helemaal terug, omdat sociale interactie te veel prikkels oplevert. Ze verbreken contacten en hopen dat de somberheid vanzelf verdwijnt als ze zich maar afschermen van de buitenwereld. Helaas lost dat de kern van het probleem zelden op. Die afstand vergroot je eenzaamheid, wat de depressie alleen maar kan verdiepen.
Doe de korte zelftest en maak jouw mentale balans op.
Soms is depressie te herleiden tot een duidelijke aanleiding. Je verloor je baan, je relatie ging uit, en bam – de klap was enorm. Maar heel vaak is het een kluwen van factoren. Misschien heb je een lichte genetische aanleg, ben je perfectionistisch ingesteld, en heb je net een roerige fase met veel stress achter de rug. Je merkt dat je werkdruk niet afneemt, je vrienden weinig begrip tonen, en je piekert ’s nachts. Alles grijpt in elkaar als een soort spinnenweb dat je langzaam vastzet.
Die samenhang betekent dat je het probleem niet kunt oplossen door alleen te kijken naar ‘de oorzaak.’ Je moet óók kijken naar wat je nu nog iedere dag doet of denkt, waardoor de somberheid geen kans krijgt om af te zwakken.
De grote vraag is natuurlijk: “Hoe pak ik dit dan aan?” Het begint met bewustwording. Zie je welke instandhouders er bij jou spelen? Misschien zit je vast in passiviteit: je beseft dat je beter zou kunnen bewegen, maar je doet het niet omdat je geen fut hebt. Of vermijd je juist sociale situaties, waardoor je alleen maar verder afglijdt in je eigen negatieve gedachten.
Het klinkt misschien te simpel, maar écht: kleine, haalbare acties zijn vaak de sleutel. Ga eens voor een wekelijkse wandeling met een vriend(in). Kies ervoor om jezelf een vaste bedtijd te geven, ook al is dat lastig. Als perfectionisme je nek omdraait, probeer dan een keer bewust iets ‘middelmatig’ te doen en kijk wat er gebeurt. Meestal valt de wereld niet in duigen, en dat besef werkt bevrijdend.
Het kan ontzettend helpen als je je verhaal deelt met iemand die je vertrouwt: een vriend, familielid of professional. Gewoon om te benoemen hoe je je voelt. Je hoeft niet altijd oplossingen of advies te krijgen. Soms is gehoord worden al een groot verschil. Overweeg ook eens professionele hulp, zeker als je merkt dat je vastloopt in die negatieve cirkel. Een psycholoog kan je helpen zicht te krijgen op je patronen – zowel de oorzaken als de instandhouders – en je begeleiden bij het aanleren van nieuwe manieren van denken en doen.
Op het moment dat je je somber voelt, kan het lastig zijn om iets leuks te ondernemen. Toch is het meestal precies wat je nodig hebt: wat kleine momentjes van plezier of ontspanning die je stemming een zetje geven. Dat kan een hobby zijn die je uit het oog bent verloren, een spontane koffieafspraak, of gewoon een moment in de zon. Ja, het klinkt misschien als een open deur, maar depressie haalt vaak alle kleur uit je wereldbeeld. Door te blijven zoeken naar kleine lichtpuntjes, geef je je brein de kans om ook positieve ervaringen te registreren.
Depressie is zelden het directe gevolg van één enkel probleem. Het is een samenspel van lichamelijke, mentale en sociale factoren, waarbij gewoontes en patronen vaak de grote instandhouders zijn. Dus als je het gevoel hebt dat je “vastzit” in je somberheid, bedenk dan: misschien is het niet alleen belangrijk om de bron te snappen, maar ook om te ontdekken welke dagelijkse handelingen de neerwaartse spiraal voeden.
Juist als je beseft dat er meerdere factoren meespelen, opent dat mogelijkheden om stap voor stap grip te krijgen. Het vraagt om eerlijkheid naar jezelf, om erkenning dat je niet alles hoeft te perfectioneren, en om het lef te hebben om professionele hulp in te schakelen als je er zelf niet uitkomt.
Ben je nieuwsgierig hoe je deze inzichten in de praktijk kunt brengen? Of wil je praten over jouw specifieke situatie? Lees nog even verder of plan een eerste gesprek. We kijken dan samen hoe jij kunt werken aan herstel. Want hoe grijs je wereld nu ook lijkt, er is altijd een kans om weer wat kleur te zien – ook al is dat misschien maar een klein straaltje om mee te beginnen.
Neem vandaag de eerste stap en plan een vrijblijvende kennismaking.
© 2025 Unhooked All Rights Reserved
Unhooked
Goeman Borgesiuslaan 77
3515 ET Utrecht
be.unhooked@gmail.com
0618242420
KVK 92353118
BIG 69933821925
