De anatomie van geluk
Is het najagen van geluk meer dan een valstrik die je ongelukkig maakt?
Weet je wat veel mensen aan het einde van een lange dag gemeen hebben? Ze ploffen uitgeput op de bank, met een gevoel dat er ‘iets’ ontbreekt. Soms is het duidelijk wat dat is—misschien een zinvollere baan of een wat spontaner sociaal leven—maar net zo vaak is het gevoel diffuus. Een knagende vraag dringt zich op: “Moet het niet beter, gelukkiger?”
Maar stel je even voor dat je álles wat je verlangt zó kunt regelen. Een betere woning, een fijne relatie, die droombaan waar je mee pronkt op LinkedIn. Vervolgens krijg je het allemaal. En toch—na een tijdje—mist er iets. Het lijkt wel alsof de vervulling nooit helemaal binnenkomt. Je zou denken dat we dan stoppen met ons blind te staren op externe doelen, maar nee: we zoeken verder. Het lijkt een universele menselijke bezigheid: jagen op geluk. En als we eerlijk zijn, is dat best vermoeiend.
Maar wat is geluk dan écht?
De oude Griekse denker Aristoteles noemde geluk het enige doel dat we omwille van zichzelf najagen. Alles wat we doen—sporten, werken, relaties onderhouden—doen we uiteindelijk omdat we hopen er een vorm van voldoening uit te halen. Toch blijft ‘geluk’ in de psychologie vaak een ondergeschoven kindje. In therapie is het eerder een bijeffect van minder klachten of meer waardegericht leven. Hierdoor kan het gebeuren dat cliënten die expliciet vragen om “weer gelukkiger te worden,” vooral adviezen krijgen die klinken als: “Gelukkig worden is te abstract” of “We moeten concrete stappen bedenken.” Die voorzichtige houding is begrijpelijk—want hoe definiëren we precies dat ‘geluk’?—maar tegelijk is het ook opvallend. Geluk is immers niet slechts een bijzaak, maar dé reden dat mensen überhaupt in behandeling willen. Ze zijn op zoek naar verlichting van mentaal leed, wat in essentie een zoektocht naar een betere, prettigere stemming is.
Vandaag wil ik jou in deze blog meenemen in hoe je geluk kunt begrijpen, waar het vaak níet gevonden wordt en waar je er wél naar kunt kijken. Dan wordt de paradox van geluk—het najagen ervan kan je juist ongelukkig maken—opeens een stuk helderder.
Vraag aan een willekeurige vriend of vriendin: “Wat maakt jou echt gelukkig?” en de kans is groot dat je iets hoort als: “Een leuke partner, zinvol werk, een stabiel inkomen en gezellige sociale contacten.” In de positieve psychologie is dat ook netjes in kaart gebracht, bijvoorbeeld via het bekende PERMA-model (Positive Emotions, Engagement, Relationships, Meaning, Achievement). Heel nuttig om te onthouden, want het nodigt uit om te investeren in verschillende levensgebieden. Tegelijkertijd roept het bij sommigen ook een vermoeiend gevoel op. Wie probeert er niet al te jongleren met werk, sociale druk, familieverplichtingen en persoonlijke doelen?
Dus je krijgt een soort checklijst: heb ik genoeg positieve emoties? Ben ik echt ‘betrokken’ bij mijn werk? Heb ik voldoende diepgaande relaties? Doe ik iets met betekenis? En presteer ik ook nog zodat ik me voldaan voel? Klinkt bijna alsof we een recept krijgen voor een perfect leven. Al die ballen in de lucht houden blijkt behoorlijk stressvol. Waar is dat zorgeloze gevoel nu gebleven?
Misschien voel je die twijfel ook weleens. Zo’n vermoeden dat het najagen van al die positieve factoren juist een vorm van ‘moeten’ wordt, die paradoxaal genoeg weer onrust veroorzaakt. We willen alles op orde hebben en tóch is er die undercurrent van “Is dit het nou?” Het lijkt wel oude wijn in nieuwe zakken: vroeger werd vaak geroepen dat je veel geld en bezit moest vergaren, nu gaat het over betekenis en engagement—maar de onderliggende impuls om steeds ‘iets te moeten bereiken’ blijft. Geen wonder dat veel millennials en Gen Z’ers zich opgejaagd voelen door hun eigen ideaalplaatje.
Blaise Pascal, een Franse filosoof uit de 17e eeuw, merkte ooit op dat we “ons altijd voorbereiden om gelukkig te worden, en daardoor het nooit zijn.” Met andere woorden: zo lang we geloven dat er iets buiten onszelf is dat ‘ons gelukkiger maakt,’ zitten we in een perpetuele staat van verlangen. We zien voortdurend wat er (nog) niet is. En als geluk in essentie een ervaring is van compleet-zijn, dan staat de jacht ernaar haaks op dat gevoel.
Dus zit je klem: je wilt niet bij de pakken neerzitten en alles maar laten gebeuren, maar zodra je je wéér richt op iets wat je niet hebt, ben je gefixeerd op een tekort. Moet je dan doen alsof je genoeg hebt aan een ‘zeven’ in het leven en je kop in het zand steken? Of is er een alternatieve route?
Een perspectief dat ik vaak gebruik in mijn eigen psychologiepraktijk Unhooked in Utrecht, draait het zoeken radicaal om. Niet de vraag “Welk object of doel maakt mij gelukkig?” maar: “Wie is diegene die al die ervaringen heeft?” In psychologische termen: we onderscheiden de content (de inhoud van je ervaring) van de context (de ruimte waarin die ervaring verschijnt).
Vergelijk het met een film. Alles wat je waarneemt—beelden, verhalen, emoties—wordt geprojecteerd op een scherm. Het scherm zelf blijft onaangetast, of er nu een heftige actiefilm of een rustige natuurdocumentaire op draait. Zo is je bewuste gewaarzijn constant in de achtergrond aanwezig, ongeacht of je je fantastisch voelt of verdrietig bent.
Waarom denken we toch dat objecten (of doelen, of relaties) ons gelukkig maken? Omdat er een heel subtiel proces in de geest plaatsvindt. Eerst heb je een verlangen. Je voelt onrust, je mist iets, je wilt iets bereiken. Vervolgens neem je actie: je zoekt een oplossing, je streeft naar iets wat je denkt nodig te hebben. Op het moment dat je dat ding—die baan, relatie, of welk doel dan ook—verwerft, voel je een opluchting. Niet omdat dat object jou op magische wijze geluk schonk, maar omdat je op dat moment even ophoudt met zoeken. Je geest is héél even stil. Dan denk je: “Wat voelt dit fijn, dit is dus geluk!”
Maar al snel raakt de geest weer ontevreden of richt zich op een nieuw doel. Het idee dat het object zelf je gelukkig maakte, blijft hangen, terwijl het in werkelijkheid de kortstondige stilte was die je als geluk ervoer. Zodra je die stilte van binnen direct leert herkennen—zonder dat je eerst iets hoeft te scoren—blijken veel verlangens en obsessies overbodig. Dat is waarom het onderwerp ‘zelf-als-context’ of ‘moeiteloze mindfulness’ in veel moderne stromingen zo’n vlucht neemt: als je herkent dat geluk je natuurlijke staat is wanneer je niet bezig bent met zoeken, kun je die rust en kalmte op elk moment ervaren.
Denk even aan een moment dat je iets belangrijks binnenhaalde: een diploma, een prijs, of zelfs een compliment waar je al die tijd naar snakte. De extase was misschien enorm. Maar als je nauwkeurig kijkt, zie je dat het niet zozeer die uitreiking of dat schouderklopje was die het geluk veroorzaakte. Het was eerder de spontane pauze in je geest waarin je even niet achter iets aanzat. Dat moment van geen gemis voelt als opluchting, vervulling.
Gek genoeg staat deze ervaring altijd tot je beschikking, omdat de ruimte (je gewaarzijn) er altijd is. Alleen zijn we meestal zo gefixeerd op de content—op het volgende ding dat ons gelukkig zal maken—dat we die natuurlijke staat over het hoofd zien.
Nu zou je kunnen denken: “Moet ik dan maar op de bank blijven liggen en stoppen met doelen stellen?” Nee, absoluut niet. Zinvolle ambities kunnen juist verrijkend zijn, en het is heel menselijk om nieuwe uitdagingen op te zoeken. Het verschil zit in de manier waarop je die doelen benadert. Zoek je naar vervulling door iets buiten jezelf te bemachtigen of wil je simpelweg bijdragen, groeien en plezier hebben, vanuit een gevoel dat je innerlijk al heel bent?
Dat is een subtiel maar krachtig verschil. Als je denkt dat je toekomstig succes essentieel is voor je geluksgevoel, leg je je basis buiten jezelf. Dan blijft de geest in de modus “ik moet iets,” wat weer spanning en onrust geeft. Maar als je herkent dat je diep vanbinnen al compleet bent, kun je vrijer, avontuurlijker en met meer vreugde projecten aangaan—gewoon omdat je energie voelt. Als je een keer struikelt of een doel niet haalt, vergaat je wereld niet. Je bent immers niet afhankelijk van dat object of resultaat voor je gevoel van heelheid.
Plan een eerste kennismaking en ontdek samen hoe dit gevoel te doorbreken.
Binnen mijn praktijk Unhooked in Utrecht werk ik met wat ik graag ‘moeiteloze mindfulness’ noem. Het woord ‘moeiteloos’ roept misschien de indruk op dat je er niets voor hoeft te doen, wat deels klopt. De meest belangrijke shift is namelijk het besef dat bewustzijn zichzelf al kent, zonder dat er een enkele actie van jouw kant nodig is. Maar we zijn vaak gewend om met onze aandacht aan de content ‘te plakken.’ Dus vraagt het wat oefening om de aandacht zachtjes los te laten en terug te laten vallen in die stille ruimte van gewaarzijn.
Let wel, dit is niet een technische truc om je brein te hacken. Het is eerder een subtiel loslaten van de neiging om steeds iets te doen, steeds iets te willen of steeds ergens vanaf te moeten. Wanneer je dit begint te ontdekken, merk je dat er een soort diepgaande rust tevoorschijn komt, een kalm en tevreden gevoel dat niet is gebaseerd op externe omstandigheden.
Deze eenvoudige oefening kan al een glimp geven van de ruimte waarin alles verschijnt. Wie dit regelmatig doet, ontdekt dat de ervaring van kalmte en compleetheid steeds makkelijker toegankelijk wordt—ook midden in een drukke dag.
Veel millennials en Gen Z’ers hebben het gevoel dat hun emoties soms een loopje met hen nemen. Of ze ervaren juist een overload aan prikkels: social media, prestatiedruk op het werk, de voortdurende stroom van nieuwsberichten. Dan kan het lastig lijken om ook maar één seconde van rust te vinden. In mijn Unhooked-programma leer ik mensen echter dat emoties en gedachten niet het probleem zijn—het is onze identificatie ermee die onrust geeft.
We zijn geneigd te geloven dat we onze emoties zijn, maar eigenlijk hebben we emoties. Zodra je dat verschil ziet, ontstaat er ruimte. Je merkt dat je niet volledig samenvloeit met een verdrietige gedachte of een angstige emotie, maar dat je ze kunt waarnemen als golven in de zee. De zee is de golven niet, maar heeft ze wel. Zo is jouw gewaarzijn de stille, diepe oceaan, en de gedachten en gevoelens zijn de golven die komen en gaan.
Oké, tot dusver klinkt het misschien prachtig. Maar wat als je midden in een crisis zit, overspoeld wordt door paniek of dreigt te verdwalen in sombere buien? Is die stille ruimte dan nog te vinden? Begrijpelijk dat dit vragen oproept. Net op de meest turbulente momenten kunnen we ons vervreemd voelen van dat kalme Zijn.
Toch is het juist op zo’n moment nuttig om even stil te staan bij de vraag “Wie of wat is zich bewust van deze intense emoties?” Zonder die bewustzijnsruimte zou je die paniek of somberheid niet eens kunnen opmerken. Die blijft dus intact, zelfs als je overspoeld wordt. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, maar in de praktijk zie ik vaak dat mensen door training in moeiteloze mindfulness toch stukje bij beetje leren om—even cru gezegd—‘los te zijn’ van de paniek. De emotie blijft onaangenaam, maar wordt draaglijker omdat je hem niet verwart met wie je wezenlijk bent.
Deze benadering sluit overigens mooi aan bij bijvoorbeeld ACT (Acceptance and Commitment Therapy), waar men ook leert om gevoelens te accepteren in plaats van ze te bevechten. Alleen ligt de nadruk in moeiteloze mindfulness minder op accepteren als actief proces en meer op het herkennen dat je gewaarzijn überhaupt niet hoeft te accepteren: het is gewoon. Daar vindt een vanzelfsprekende omarming van elke gedachte of emotie plaats, simpelweg omdat het allemaal verschijnt in dezelfde ruimte.
Veel mensen tussen de 20 en 40 jaar jongleren met uiteenlopende verantwoordelijkheden en verwachtingen. Er is druk om je professioneel te bewijzen, sociale media houden je op de hoogte (en jaloers) van hoe fantastisch anderen het doen, en maatschappelijke issues zoals klimaatverandering en economische onzekerheid doen er nog een schepje bovenop. In mijn praktijk zie ik dat deze groep met vragen rondloopt als: “Is dit leven wel zinvol?” en “Waarom ben ik zo onrustig terwijl ik alles lijk te hebben?”
Moeiteloze mindfulness en de focus op ‘zelf-als-context’ kunnen voor deze groep een verademing zijn. Je ontdekt dat de onrust niet per se door externe omstandigheden hoeft te verdwijnen. Het fundament van tevredenheid ligt dichterbij dan menigeen denkt. Zodra je beseft dat je niet hoeft te wachten tot je de perfecte baan of woonruimte vindt voor je rust en heelheid mag voelen, ontstaat er een ongekende vrijheid. Je kunt nog steeds solliciteren, verhuizen of nieuwe plannen maken, maar de druk dat het móet voor je geluk is eraf.
Laura kwam bij mij met stressklachten. Ze had een leuke maar drukke baan in het onderwijs, voelde zich erg verantwoordelijk voor de kinderen en had ook een langdurige stressvolle thuissituatie achter de rug. Uiteindelijk was ze op. Toen we samen keken naar haar onderliggende drijfveer, bleek dat ze overtuigd was nooit goed genoeg te zijn. Haar gedachten hierover voelden zo echt dat ze vergat dat zij niet die gedachten wás.
We werkten met moeiteloze mindfulness: elke dag enkele minuten zitten, de gedachten aan zich voorbij laten trekken en telkens zachtjes terugkeren naar het gewaarzijn zelf. In het begin twijfelde ze of ze dit wel zou kunnen, het was lastig om zelf die ‘rustige’ plek te ervaren. Maar na verloop van tijd merkte ze dat er een kalmte stilte op de achtergrond bleef, zelfs wanneer ze door de haast van de dag ging. Vanuit dat rustige gevoel van 'goed genoeg zijn' kon ze meer genieten van de kinderen zonder dat ze continue aan hoefde te staan. Ze begon zich weer wat rustiger en lichter te voelen en kon al snel grote stappen zetten in haar opbouw zonder zichzelf over de kling te jagen.
Wie ontevreden is, wijst de vinger vaak naar de omstandigheden. “Als ik dit saaie werk niet had, zou ik gelukkiger zijn.” Of: “Als ik een stabiele partner had, was het leven leuker.” Dat kan in sommige gevallen waar zijn (want natuurlijk kan een giftige werksfeer je mentaal ondermijnen). Maar ga je iets veranderen vanuit de gedachte dat je ‘niet oké bent tot je iets beters hebt,’ dan zit je in dezelfde paradox: je gaat rennen om een gemis te dichten. Zelfs als je een nieuwe baan vindt, blijft die kramp in je geest om de hoek komen kijken.
Als je echter al een innerlijke basis van rust hebt, kun je duidelijker aanvoelen of een verandering echt nodig is. Je doet het dan vanuit een positieve, geïnteresseerde houding, in plaats van krampachtige onrust. Het resultaat: meer plezier in je zoektocht, minder piekeren over je vervolgstap.
In tijden van heftige emoties kan deze innerlijke rust misschien onbereikbaar lijken. Toch is er een waardevolle tip: laat de emotie helemaal door je heen spoelen, terwijl je contact houdt met de vraag “Wat is zich bewust van dit gevoel?” Je zult merken dat zelfs de meest intense emotie, of het nu angst, boosheid of wanhoop is, zich afspeelt in de ruimte van je gewaarzijn. Die ruimte zelf wordt er niet door vernietigd. Dat besef kan iets verzachtends teweegbrengen, midden in de storm.
In mijn Unhooked-programma in Utrecht werken we hiermee via praktische oefeningen die passen bij jouw situatie. Je kunt denken aan moeiteloze mindfulness-sessies, in je emoties 'duiken' en gesprekken die je helpen dieper te ontdekken wie of wat jij werkelijk bent—voorbij de turbulentie. Het is bijzonder om te zien hoe mensen dan ineens hun eigen kracht hervinden, midden in een chaos die ze eerder als onoverkomelijk ervaarden.
We zijn allemaal op zoek naar geluk, maar raken verstrikt in de gedachte dat geluk ‘daar buiten’ te vinden is. We denken dat het in die droomrelatie of dat spannende carrièredoel ligt. In werkelijkheid ben jij zelf de bron van dat geluk, want het verschijnt zodra je even ophoudt met zoeken of vechten. Dan keer je terug naar wat er altijd al was: de stille ruimte van gewaarzijn.
Dat klinkt misschien als een abstract concept, maar het is toegankelijk voor iedereen die bereid is er even bij stil te staan. Door moeiteloze mindfulness (of zelf-als-context, of hoe je het ook wil noemen) leer je die ruimte herkennen en bekrachtigen in je dagelijkse leven. Het is niet nodig om je af te zonderen in een klooster. Het gaat erom dat je in je gewone routines—van je ochtendlijke kop koffie tot je werkafspraken—bewust blijft van die onderliggende stilte, zelfs als je druk bent.
Ben je benieuwd hoe dat er voor jou uit kan zien? Wil je ontdekken hoe je, middenin je volle agenda en misschien wel woelige emoties, toch die diepgewortelde rust kunt ervaren? In mijn Unhooked-programma gaan we er samen mee aan de slag. We pakken niet alleen je klachten aan, maar kijken ook naar wat je ten diepste verlangt: vrij zijn van de eeuwige jacht op externe vervulling, zodat je vanuit een dieper gevoel van heelheid kunt gaan leven.
Mocht je er meer over willen weten, dan nodig ik je graag uit voor een gratis online kennismakingsgesprek. Of als je er helemaal klaar voor bent, kun je direct een intake boeken en verkennen hoe deze vorm van begeleiding jou kan helpen—ook als je midden in de stress of spanning zit. Je bent van harte welkom in Utrecht, waar de deur van mijn praktijk voor je openstaat.
Zeg hallo en plan direct een eerste kennismaking.
© 2025 Unhooked All Rights Reserved
Unhooked
Goeman Borgesiuslaan 77
3515 ET Utrecht
be.unhooked@gmail.com
0618242420
KVK 92353118
BIG 69933821925
